Verleden

Kijkende naar het verleden van Nijkerk gaat de geschiedenis ver terug, tot zeker 2700 jaren v. Christus toen de eerste mensen op de locatie zuidelijk Flevoland woonde. In al die tussenliggende jaren tot en met nu is er erg veel gebeurd wat logischerwijs niet allemaal in één sculptuur kan worden verbeeld. Daarom zijn er door Jan-Carel enkele belangrijke punten uit de geschiedenis genomen die belangrijk zijn geweest voor de opbouw van de Gemeente Nijkerk.

Ontwerp

Wanneer je kijkt  naar dit ontwerp zie je vele organische en ritmisch vormgegeven lijnen die herkenbaar zijn in het werk van de beeldhouwer en typerend zijn voor zijn stijl. Die lijnen en vormen komen op verschillende punten samen in dit ontwerp dat een betekenis heeft die verderop in het verhaal zal worden toegelicht. 

Maar eerst de basisvorm; als basis kan je het cijfer 6 uit de vorm ontwaren, dit staat natuurlijk voor het 600 jarige bestaan van Nijkerk. Maar tevens is de vorm gebaseerd op de vorm van een pijp om tabak mee te roken. Zoals velen wellicht weten is Nijkerk groot geworden door o.a. de tabaksteelt. Zelfs zo groot dat de stad in 1795 de grootste stad van de Veluwe genoemd kon worden. Vandaar de vele grote Herenhuizen in het centrum van de stad. Deze 2 symbolen heeft Jan-Carel als uitgangspunt gebruikt, maar er zijn nog meer belangrijke punten te noemen waardoor Nijkerk is geworden zoals het nu is. Er is namelijk ook een verbinding met het buitenland en wel met New York. 

New York

De Nijkerker Killean van Renselaer (die begraven ligt in de Grote Kerk) is namelijk 1 van de stichters van New York samen met Corlaer en van Slichtenhorst. Zij hebben destijds met een boot, die toen nog voer op windkracht, de overtocht naar het grote onbekende land gemaakt om de 2 continenten te verbinden. Ook dit element is in de basisvorm terug te vinden in de vorm van een zeil. Een zeil die driezijdig is en aan drie punten verbonden is met de verdere verhaallijn achter deze sculptuur. De windkracht vind Jan-Carel met name belangrijk omdat Nijkerk in 1537 het recht op de Wind hebben verkregen. Dit recht is door Hertog Reinout lll verleend aan Dhr. Mulder, Molenaer van de Oostermolen (de oudste molen van Nijkerk) die tot voor kort hier aan het einde van de Oosterstraat nog gedeeltelijk stond.

Heden

658 jaar geleden op 28 maart 1356 verkreeg Nijkerk ook al een recht. En wel het recht om dijken te bouwen. Wederom een belangrijk aspect in de geschiedenis en in de opbouw van Nijkerk. De Dijk is tevens onderin terug te vinden in het beeld, grenzend aan het water.

De 3 cijfers, de 6, de 5 en de 8 zijn ook terug te vinden in de sculptuur; de 6 is  reeds verbeeld in de basis. 

De 5 zijn de 5 meerpalen onderin het beeld die je ook tevens kunt zien als palen waar men vroeger vee aan vast bond op het plein tijdens de veemarkten waar Nijkerk ook bekend om stond en eigenlijk nog steeds om staat. Zeker bij de jeugd, want die weten als geen ander dat er elk jaar weer een Boerenmaandag is. Daarom zijn de 5 palen op een vlak stuk gepositioneerd die het plein moet symboliseren. Het plein van waaruit de boerenmaandag zijn bestaan betrekt door de veemarkt die in de vroege ochtend daar symbolisch wordt gehouden. Tevens symboliseren deze 5 palen de peilers waarop de ‘fundering’ van de Nije kerck (nu de Grote Kerk) is gebouwd door de 5 rijke boeren: 

1. Slichtenhorst
2. Holk 
3. Ark
4. Wullenhoeve
5. Achterhoek

Dit verduidelijkt direct hoe de naam Nije Kerck is verbasterd naar Nijkerk

De 8: links bovenin zijn op het linkerzeil 8 kronkelige ‘slenken’ te herkennen. Slenken zijn de kronkelige sloten die door de oude polders heenliepen. In de tegenwoordige polders zijn de sloten recht, maar in de Arkhemheense polder, die overigens de oudste van Nederland is, zijn deze nog gedeeltelijk in de originele staat zoals ze door de getijdenstromingen van de Zuiderzee zijn gemaakt. Ze zijn zo kronkelig gebleven omdat er op 28 maart 1356 het recht ontstond om dijken te bouwen. Mede hierdoor heeft er geen ruilverkaveling plaatsgevonden en heeft men de sloten (slenken) gelaten zoals ze waren.

Hier zie je de 8 lijnen (slenken) in de zeilvorm.

Leuk detail; het moment dat de beeldhouwer het ontwerp aan het maken was, was het 28 maart 2014, precies 658 jaar geleden………

Nijkerk is ook een dorp, (of vanaf nu zullen we het ook een stad gaan noemen), die altijd met water te maken had, niet alleen omdat het aan het water lag, maar ook vanwege de overstromingen die hier hebben plaatsgevonden. Denk even aan de grote overstroming in 1916 die door de gehele stad zijn sporen wel heeft achtergelaten. Die sporen komen terug aan de zijkant van de sculptuur waarop het waterpeil nog te zien is, maar waarna het water na verloop van tijd zijn normale hoogte weer heeft teruggevonden. Daarom zie je onderin het beeld op het vlakke stuk (het plein) golven die dit aspect symboliseren.

Toekomst

De reden dat er 3 zeil-vormige delen zijn die onderin het beeld weer samenkomen is het feit dat de Gemeente Nijkerk vanaf het jaar 2000 uit 3 plaatsen bestaat, te weten: Nijkerk, Hoevelaken en Nijkerkerveen. Van onderuit gezien, (onderin de bol van de 6 of de pijp), lopen 3 lijnen afzonderlijk van elkaar naar de punt bovenin het beeld toe. Dit zijn de 3 plaatsen die bovenin de sculptuur bij elkaar komen om samen de toekomst tegemoet te gaan als 1 Gemeente. Die punt bovenin moet tevens herinneren aan de strijd die voor 1413 is uitgevochten tussen het Aartsbisdom Utrecht en het Hertogdom Gelre met daartussenin het destijds nog te noemen dorp Nijkerk. Als soort van schadevergoeding voor het vernietigen van het dorp in 1412 heeft de Nijkerkse Gemeente vanaf 1413 stadsrechten ontvangen. De symboliek van deze strijd, die Nijkerk de stadsrechten heeft doen ontvangen, is bovenin het beeld als punt verbeeld. Door deze symboliek moeten wij niet alleen denken aan de strijd die in het verleden geleverd is, maar moeten we tevens bedenken dat we door trots te zijn op ons verleden, we strijdvaardig en met opgeheven hoofd ons in het heden en op de toekomst kunnen richten.

In deze sculptuur zijn op een natuurlijke ritmische wijze alle aspecten in een verhaal aan elkaar verbonden tot 1 geheel. Net zoals alle inwoners van Nijkerk, Hoevelaken en Nijkerkerveen behoren tot dit grote geheel, de ‘Gemeente Nijkerk’.

Benieuwd naar nog een sculptuur in de Gemeente Nijkerk? Kijk hier dan ook eens naar ….. Het Vrijheidsmonument in Nijkerkerveen

Bron: WIKIPEDIA