Kunstopdracht – 6 Eeuwen Nijkerk 

‘Verbinden’ is het thema dat ik heb meegekregen om hier wat mee te doen en dan met name kijkende naar het verleden, heden en de toekomst van de mensen, voor de mensen en door de mensen in de Gemeente Nijkerk.

Kijkende naar het verleden van Nijkerk gaat de geschiedenis ver terug, tot zeker 2700 jaren v. Christus toen de 1e mensen op de locatie zuidelijk Flevoland woonde. In de tussenliggende jaren tot en met nu is er erg veel gebeurd wat ik logischerwijs niet allemaal in 1 sculptuur kan verbeelden. Daarom heb ik enkele belangrijke punten uit de geschiedenis genomen die belangrijk zijn geweest voor, en in de opbouw van de Gemeente Nijkerk.

De sculptuur die ik heb ontworpen is abstract in opbouw maar verbergt veel symboliek. De sculptuur heb ik bedacht om te maken in een roodachtige marmersoort genaamd ‘Alicante Rojo’. Het mooist is, gezien de locatie om dit in een fors blok uit te houwen in een formaat van ca. 3 meter hoog. Zie de bijgaande schets voor een impressie van mijn ontwerp.

Ik zal een en ander eerst toelichten: 

Wanneer je kijkt naar dit ontwerp zie je vele organische vormen en ritmisch vormgegeven lijnen die herkenbaar zijn in mijn werk en typerend voor mijn stijl. Die lijnen en vormen komen op verschillende punten samen in dit ontwerp dat een betekenis heeft die ik verderop in het verhaal zal toelichten. Eerst de basisvorm; als basis kan je het cijfer 6 uit de vorm ontwaren, dit staat natuurlijk voor het 600 jarige bestaan van Nijkerk. Maar tevens is de vorm gebaseerd op een pijp om tabak mee te roken.

Zoals velen wellicht weten is Nijkerk groot geworden door o.a. de tabaksteelt. Zelfs zo groot dat de stad in 1795 de grootste stad van de Veluwe genoemd kon worden. Vandaar de vele grote Herenhuizen in het centrum van de stad. Deze 2 symbolen heb ik voor mezelf als uitgangspunt gebruikt, maar er zijn natuurlijk nog meer belangrijke punten te noemen waardoor Nijkerk is geworden zoals het nu is. Er is namelijk ook een verbinding met het buitenland en wel met New York. De Nijkerker Killean van Renselaer (ligt begraven in de Grote Kerk) is namelijk 1 van de stichters van New York samen met Corlaer en van Slichtenhorst. Zij hebben destijds met een boot, die toen nog voer op windkracht, de overtocht naar het grote onbekende land gemaakt om de 2 continenten te verbinden. Ook dit element is in de basisvorm terug te vinden in de vorm van een zeil. Een zeil die driezijdig is en aan drie punten verbonden is met de verdere verhaallijn achter deze sculptuur. De windkracht vind ikzelf met name belangrijk omdat wij in 1537 het recht op de Wind hebben gekregen. Dit recht is door Hertog Reinout lll verleend aan Dhr. Mulder, Molenaer van de Oostermolen (de oudste molen van Nijkerk) die tot voor kort hier aan het einde van de straat nog gedeeltelijk stond.

658 jaar geleden op 28 maart 1356 verkregen wij ook al een recht. En wel het recht om dijken te bouwen. Wederom een belangrijk aspect in de geschiedenis en opbouw van Nijkerk. De Dijk is tevens terug te vinden in het beeld, grenzend aan het water. De 3 cijfers, de 6, de 5 en de 8 zijn ook terug te vinden in de sculptuur; de 6 heb ik reeds verbeeld in de basis. De 5 zijn de 5 meerpalen onderin het beeld die je ook tevens kunt zien als palen waar men vroeger vee aan vast bond op het plein tijdens de veemarkten waar Nijkerk ook bekend om stond en eigenlijk nog steeds om staat. Zeker bij de jeugd, want die weten als geen ander dat er elk jaar weer een Boerenmaandag is. Daarom heb ik die 5 palen op een vlak stuk gepositioneerd die het plein moet symboliseren. Het plein van waaruit de boerenmaandag zijn bestaan betrekt door de veemarkt die in de vroege ochtend daar symbolisch wordt gehouden. 

Tevens symboliseren deze 5 palen de peilers waarop de ‘fundering’ van de Nije kerck (nu de Grote Kerk) is gebouwd door de 5 rijke boeren: Slichtenhorst, Holk, Ark, Wullenhoeve en Achterhoek. Dit verduidelijk direct hoe de naam Nije Kerck is verbasterd naar Nijkerk.

De 8: links bovenin zijn op het linkerzeil 8 kronkelige ‘slenken’ te herkennen. Slenken zijn de kronkelige sloten die door de oude polders heenliepen. In de tegenwoordige polders zijn de sloten recht, maar in de Arkhemheense polder, die overigens de oudste van Nederland is, zijn deze nog gedeeltelijk in de originele staat zoals ze door de getijdenstromingen van de Zuiderzee zijn gemaakt. Ze zijn zo kronkelig gebleven omdat er op 28 maart 1356 het recht ontstond om dijken te bouwen. Mede hierdoor heeft er geen ruilverkaveling plaatsgevonden en heeft men de sloten (slenken) gelaten zoals ze waren.
Leuk detail; het moment dat ik dit ontwerp aan het bedenken was, was het 28 maart 2014, precies 658 jaar geleden………

Nijkerk is ook een dorp, (of vanaf nu zal ik het ook een stad gaan noemen), die altijd met water te maken had, niet alleen omdat het aan het water lag, maar ook vanwege de overstromingen die hier hebben plaatsgevonden. Ik denk even aan de grote overstroming in 1916 die door de gehele stad zijn sporen wel heeft achtergelaten. De sporen laat ik terugkomen aan de zijkant van de sculptuur waarop het waterpeil nog te zien is, maar waarna het water na verloop van tijd zijn normale hoogte weer heeft teruggevonden. Daarom zie je op het plein in het beeld golven die dit aspect symboliseren.

De reden dat ik 3 zeil-vormige delen heb getekend die onderin het beeld weer samenkomen is het feit dat de Gemeente Nijkerk vanaf het jaar 2000 uit 3 plaatsen bestaat, te weten: Nijkerk, Hoevelaken en Nijkerkerveen. Van onderuit gezien, (onderin de bol van de 6 of de pijp), lopen 3 lijnen afzonderlijk van elkaar naar de punt bovenin het beeld toe. Dit zijn de 3 plaatsen die bovenin de sculptuur bij elkaar komen om samen de toekomst tegemoet te gaan als 1 Gemeente.
Die punt bovenin doet mij tevens herinneren aan de strijd die voor 1413 is uitgevochten tussen het Aartsbisdom Utrecht en het Hertogdom Gelre met daartussenin het destijds nog te noemen dorp Nijkerk. Als soort van schadevergoeding voor het vernietigen van het dorp in 1412 hebben wij (de Nijkerkse Gemeente) vanaf 1413 stadsrechten ontvangen. Die strijd die ons de stadsrechten heeft doen ontvangen is bovenin het beeld
gesymboliseerd. Hierdoor moeten wij niet alleen denken aan de strijd die in het verleden geleverd is.
Maar we moeten ons tevens bedenken dat we, door trots te zijn op ons verleden, we strijdvaardig en met opgeheven hoofd ons in het heden op de toekomst kunnen richten.

In deze sculptuur zijn op een natuurlijke ritmische wijze alle aspecten in een verhaal aan elkaar verbonden tot 1 geheel. Net zoals alle inwoners van Nijkerk, Hoevelaken en Nijkerkerveen behoren tot dit grote geheel, de ‘Gemeente Nijkerk’.

Ps. De uitleg wordt middels een QR-code geïntegreerd in de sculptuur zodat een toevallige
voorbijganger, toerist of geïnteresseerde op zijn smartphone de uitleg kan downloaden en lezen op
zijn telefoon.

Schets voor de sculptuur in Nijkerk centrum